Уильямс, Бетти

Бетти Уильямс
Бетти Уильямс
	английлап Betty Williams
Чыккан ӧйи	кӱӱк айдыҥ 22 кӱни 1943[…]
Чыккан јери	Белфаст[d], Тӱндӱк Ирландия[d], Великобритания[d];
Божогон ӧйи	тулан айдыҥ 17 кӱни 2020 (76 јаш)
Божогон јери	Белфаст[d], Тӱндӱк Ирландия[d], Великобритания[d];
Ороон	Великобритания[d];
Иш-тоштыҥ бӱдӱми	антивоенный активист
Эш-нӧкӧри	Ralph Williams[d] ла James Perkins[d]
Кайралдары ла премиялары	Карл фон Осецкийдиҥ медали[d] (1976)
	Медиафайлдар Викискладта

Бетти Уильямс (английлап Betty Williams; 1943 јылдыҥ кӱӱк айыныҥ 22-чи кӱнинде — 2020 јылдыҥ тулаан айыныҥ 17-чи кӱнинде) — Нобельдиҥ амыр-энчӱниҥ сыйыныҥ 1976 јылда лауреады Мейрид Корриганла кожо . Амыр-энчӱ улустыҥ биригӱзиниҥ (английлап Community of Peace People)тӧзӧӧчизи. Бу биригӱниҥ ижи Тӱндӱк Ирландияда канду-јууны токтодорына болужын јетирген.

Биографиязы[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Бетти Уильямс тӱндӱк Ирландияда каа-јаада ла туштаар биледе (адазы — протестант, энези дезе — католик) чыккан. 1978 јылда куран айдыҥ 10-чы кӱнинде Бетти Уильямс билбес јанынаҥ кӧрӱп ийген: англий јуучылдар боевик Денни Леннонды тыҥ шыркалап ийерде, ол кӧӧлигиле ӱч кичинек баланы ӧлтӱре бастырып ийген. Ӱч баланыҥ энези Анна Магуайр тирӱ артып калган, ол 1980 јылда Јаҥы Зеландияда санаага алдыртала, кол салынып божогон.

Эки кӱннеҥ Уильямс амыр-энчӱ учун кычыруга 6000 кол јууп алган, СМИ-де оныҥ ады јарлалган. Анна Магуайрдыҥ сыйныла кожо ол ,Ӱй улус амыр-энчӱ учун деп биригӱ тӧзӧгӧн. Кийнинде бу биригӱниҥ ады Амыр-энчӱ улустыҥ биригӱзи деп солунган. Бу биригӱни тӧзӧӧргӧ олорго журналист Кьяран Маккеон болушкан. Бу журналист Биригӱниҥ Кычырузын бичийле, биригӱни јӧмӧп митинг белетеп ӧткӱрген^[5]. Амыр-энчӱ улустыҥ баштапкы декларациязы^[6]. Амыр-энчӱ учун кыймыгуныҥ адынаҥ бисте телекейге баштанган кычыру бар; Бис амыр телекейде јӱрӱм јӱрер, сӱӱр кӱӱнис бар; Балдарыска айлыста, иште, амыралтада, кандый ла ӧйдӧ сӱӱнчи кӱӱнзейдис; Ондый јӱрӱм болзын деп биске турумкай, иштеҥкей, јалтанбас болор керек; Бис билерис, улус ортодо эби-јок сурактардаҥ улам чууган, аайлашпастар башталат; Бис билерис, кажы ла адылган ок, кажы ла јарылган бомбанаҥ иштеерге там ла кӱч болот; Бис бастыра окторго, бомбаларга, јуу-јепселге удура; Бис јуук та, ыраак та айылдаштарысла амыр јадарга кӱӱнзейдис. Телекей амыр-энчӱ јатсын деп иштейдис, телекейлик карыкчалду учуралдар, катап болбозын, је ундылбазын.

Бетти Уильямстыҥ адазы, мистер Смит, эт ооктойтон кижи болгон, энези дезе — айлында ла иштенген. Кыс Агару Терезаныҥ баштамы школында ӱренген, орто ӱредӱни ол Агару Доминиктиҥ грамматикалык школында алган. 1961 јылда кичӱ изӱ айдыҥ 14-чи кӱнинде ол Ральфа Уильямска барган. Бетти эки балалу болгон, бир кыс ла бир уул. Уулыныҥ ады Пол, ол футболды Тӱндӱк Ирландияныҥ профессионал клубтарында ойногон. Кичинек балазы Дебора деп атту кыс. 1982 јылда Бетти ӧгӧнинеҥ айрылала, Джеймс Т. Перкинс деп кижиле бириккен, США-ныҥ Флорида калазына кӧчкӧн. Ол јилбилӱ лекцмялар кычырып туратан^[7]. Бир катап Брисбенде, Австралияда бойыныҥ лекциязында ол США-ныҥ президентин, Джордж Буштты ӧлтӱрер кӱӱним бар деп айткан, нениҥ учун дезе ол јуу баштаган, оноҥ улам бурузы јок балдар ӧлтӱрткен^[8].

1977 јылда Уильямс ла Корриганга Нобельдиҥ амыр энчӱ учун сыйын бергендер. 1978 јылда биригӱниҥ ӱч башкараачызы ижин ӧскӧ улуска оноҥ ары уулалтсын, кӧндӱктирзин деп табыштырган. УИЛЬЯМС, БЕТТИ — Онлайн-энциклопедия Кругосвет.

Кайралдары[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Нобельдиҥ амыр-энчӱниҥ сыйы (1976).

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Бетти Уильямс ла Грант Шрайбер, Барселонада телекейлик саммитте, 2015
Вандана Шива ла Бетти Уильямс, 2009

Ајарулар[тӱзедер | кодты тӱзедер]

↑ Encyclopædia Britannica (англ.)
↑ FemBio database (нем.)
↑ Энциклопедия Брокгауз (нем.)
↑ E' morta Betty Williams, premio Nobel e ideatrice della Città della Pace (итал.)
↑ Peace People History (ја. эм.) (недоступная ссылка). Дата обращения: кандык айдыҥ 16 кӱни, 7184. Архивировано 1307809972.
↑ First Declaration Of The Peace People (ја. эм.) (недоступная ссылка). Дата обращения: кандык айдыҥ 16 кӱни, 7184. Архивировано 1126299749.
↑ Бетти Уильямс. Биографическая справка (англ.) — Сайт Нобелевского комитета.
↑ Нобелевские лауреаты не прочь убить Буша — Интернет-газета «Дни.ру», 25.07.2006.

Тайантылар[тӱзедер | кодты тӱзедер]

[_f8005ff45e31dad2-1] Encyclopædia Britannica (англ.)

[_d367d7e5039df881-2] FemBio database (нем.)

[_06ae5075af0f877e-3] Энциклопедия Брокгауз (нем.)

[_f32e8054abf7a276-4] E' morta Betty Williams, premio Nobel e ideatrice della Città della Pace (итал.)

[5] Peace People History (ја. эм.) (недоступная ссылка). Дата обращения: кандык айдыҥ 16 кӱни, 7184. Архивировано 1307809972.

[6] First Declaration Of The Peace People (ја. эм.) (недоступная ссылка). Дата обращения: кандык айдыҥ 16 кӱни, 7184. Архивировано 1126299749.

[7] Бетти Уильямс. Биографическая справка (англ.) — Сайт Нобелевского комитета.

[8] Нобелевские лауреаты не прочь убить Буша — Интернет-газета «Дни.ру», 25.07.2006.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]