Перейти к содержанию

Кочкор айдыҥ 4 кӱни

Википедия сайттаҥ
Кочкор ай
Пн Вт Ср Чт Пт Сб Вс
      1 2 3 4
5 6 7 8 9 10 11
12 13 14 15 16 17 18
19 20 21 22 23 24 25
26 27 28 29      
2024 ј.

Кочкор айдыҥ 4 кӱни (орустап 4 февраля)— григориан кӱнтизӱде јылдыҥ 35 кӱни. Јылдыҥ учына јетире 330 кӱн арткан (високосный јылда 331 кӱн).

Кочкор айдыҥ 4 кӱни — юлиан кӱнтизӱ аайынча 1582 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 15 кӱнине јетире болгон, 1582 јылдыҥ ӱлӱрген айыныҥ 15 кӱнинеҥ ала — кочкор айдыҥ 4 кӱни григориан кӱнтизӱ аайынча болгон.

XX-чы ла XXI-чи чактарда юлиан кӱнтизӱле чаган айдыҥ 22 кӱни болгон[1].

Калыктар ортодо

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • Ракка удура телекейлик кӱн
  • Анголаныҥ маанызы Ангола — Јуу-јепселдӱ тӱймеенниҥ кӱни.
  • Шри-Ланканыҥ маанызы Шри-Ланка — Јайымныҥ кӱни.
  • Јопонныҥ маанызы Япония — Сэцубун,Риссюн — Јастыҥ башталганы (Јаҥы јыл).
Католицизм
— агару Верониканыҥ эземи;
— Екатерина де Риччиниҥ эземи;
— Римберттиҥ (архиепископ Гамбургский) эземи;
Православие[2]
⟨Орус православный скрикпе⟩
— Тимофей Эфесскийдиҥ (епископ Эфесский) эземи (9697 јј.киреде);
— Анастасия Персиянинаныҥ эземи (628);
— священномучениктер Иоанн Успенский ле Евфимий Тихонравов, пресвитерлердиҥ эземи (1938).

Бу кӱнде чыккандарга ат

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Алтай Республика

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • 1934 јылда Ойрот-Турада каланыҥ строительный конторазы «горстрой» тӧзӧлгӧн.

Калыктар ортодо

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

XVIII чактаҥ озо

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • 1582 — Речь Посполитаяныҥ черӱлери Псковты узак ӧйгӧ курчуда туткан кийнинеҥ кайра болгон (15811582).
  • 1719Пётр I каан Арасей империя ичинде эл-јонныҥ тоозын алары керегинде јакаан чыгарган.
  • 1722 — Пётр I каан «Табель о рангах» јӧптӧгӧн.
  • 1755 — императрица Елизавета Петровна Московский университет тӧзӧӧри јанынаҥ јакаан чыгарган.
  • 1794 — Улу француз революция: Национальный конвент кулданышты Францияда ла оныҥ колонияларында јоголткон.
  • 1915Баштапкы телекейлик јуу: Германия Британиягаудура јуу баштаган.
  • 1921
  • 1931Курскта Россия ичинде баштапкы (Ветроэлектростанция Уфимцева) салкынэлектростанция иштеп баштаган.
  • 1932
    • Бухта Нагаевке (Охотский талай) «Сахалин» деп пароход келген, ол Колымага «Дальстрой» тресттиҥ башкарузы ла тӱрмелеткендердиҥ баштапкы группазын экелген. Олор тузалу казынтыларды таап, оны казар иштер ӧткӱрер учурлу болгон.
    • Лейк-Плэсидте Кышкы Олимпий ойындар ачылган 1932.
  • 1934 — СССР ла Венгрия ортодо дипломатический колбулар тургузылган.
  • 1935 — Московский метрополитенниҥ ченелтелӱ баштапкы поезди маҥтаган.
  • 1938Адольф Гитлер Вермахттыҥ башчызы болуп турган. Иоахим фон Риббентроп министр иностранных дел деп постко кӧстӧлгӧн.
  • 1939 — Пензенский область тӧзӧлгӧн.
  • 1944 — совет лётчик-ас Иван Кожедубка Советский Союзтыҥ Геройы деп ат-нере берилген[4].
Черчилль, Уинстон[5], Рузвельт[6], Сталин[7] Ялтада. Кочкор ай 1945
  • 1945
    • Бельгия немец оккупациянаҥ јайымдалган.
    • Ливадийский ӧргӧӧдӧ Крымский (Ялтинский) конференция башталган.
    • 3-чи Белорусский фронтто И. Д. Черняховский башкарган 43-чи черӱ Кранц гаваньда гарнизонды јоголтып, Балтий талайдыҥ јарадына чыккан.
  • 1948Шри-Ланка јайым болуп Доминион Цейлон деп атту боло берген (бойы онойдо ло Великобританияныҥ доминионы болуп арткан).
  • 1976Инсбрукта Кышкы Олимпий ойындар ачылган.
  • 1990Москвада 300-муҥ кижилӱ демонстрация болгон. Демократический реформалар учун, КПСС-тыҥ политикалык монополиязын тургускан СССР-дыҥ Конституциязында 6-чы статьяны јоголтсын деп демонстрация некеген[8].
  • 2006
    • «Карикатурный скандал»(20052006): Дамаск ла Бейрутта тӱймеегендер Дании ла Норвегияныҥ посольстволорын ӧртӧп ийген.
    • Кышкы Олимпий ойындар башталарынаҥ бир канча кӱн озо 2006 јылда Туринде метрополитен ачылган.
  • 2022 — XXIV-чи Кышкы Олимпий ойындар ачылган, Пекин (КНР).

Бу кӱнде чыккандар

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

XIX чактаҥ озо

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • 1643Исаак Ньютон (1727 ј.бож.), англий физик, математик, астроном, философ, теолог.
  • 1716 — Аппиан Буонафеде (1793), итальян философ.
  • 1766 — Джузеппе Каммарано (1850), итальян јурукчы.
  • 1785 — Якоб Гримм (1863), немец филолог, немец фольклор јууган карындаштардыҥ бирӱзи.
  • 1797 — Вильгельм Бер (1850), немец банкир ле астроном-любитель.
  • 1809Луи Брайль (1852 ), француз таскадаачы, кӧстӧҥ ајарбас улуска шрифт Брайля, точечно-рельефны шрифт эткен[9].
  • 1812Евдокия Ростопчина (1858 ), орус ӱлгерчи, кӧчӱреечи, драматург ла прозаик.
  • 1881Георгий Бакланов (чын ады Альфонс-Георг Бакис; 1938 ), орус оперный кожоҥчы (баритон) латыш ук-тӧстӱ.
  • 1895 — Густав Клуцис (1938 ј.аттырткан), латыш ла совет јурукчы-авангардист.
  • 1896 — Андре Массон (1987 ), француз јурукчы лаграфик.
  • 1907Николай Дубинин (1998 ), совет ле россий генетик, академик, Социалистический Иштиҥ Геройы.
  • 1927Бенедикт Сарнов (2014 ), совет ле россий бичиичи, литературовед ле критик.
  • 1934Зураб Церетели, совет, грузин ле россий скульптор, јурукчы, СССР-дыҥ эл јурукчызы[10].
  • 1949Тамара Нетыкса, совет ле россий разведчица-нелегал, Тыш разведканыҥ службазыныҥ отставкада полковниги.
  • 1956Павел Уваров, совет ле россий билимчи, тӱӱкичи-медиевист.
  • 1967Игорь Шувалов, россий тергеелик ишчи, 1-чи классту действительный государственный советник .
  • 1990 — Тони Кроос, немец футболист, телекейдиҥ чемпионы (2014), 4 катап Лига чемпионовтыҥ јеҥӱчили, УЕФА.

Бу кӱнде божогондор

[тӱзедер | кодты тӱзедер]

XIX чактаҥ озо

[тӱзедер | кодты тӱзедер]
  • 1695 — Люксембург Франсуа Анри де Монморанси (1628 ј.чык.), француз полководец.
  • 1730 — Жан-Батист Анри де Валенкур (1653 ј.чык.), француз прозаик, кӧчӱреечи, тӱӱкичи, лингвист, Француз академияныҥ турчызы
  • 1752 — Габриэль Крамер (1704 ј.чык.), швейцар математик, линейный алгебраны тапкандардыҥ бирӱзи.
  • 1786Мозес Мендельсон (1729 ј.чык.), немецк философ-идеалист, «германский Сократ» деп адаткан.
  • 1830Матвей Глазунов (1757 ј.чык.), москов којойым, бичик садар аргачы.
  • 1877 — Корнелиус Вандербильт (1794 ј.чык.), американ керептер ла темирјол магнат, голландский ук-тӧстӱ.
  • 1882Джон Дрейпер (1811 ј.чык.), американ химик, айдыҥ баштапкы фотојуругын эткен кижи.
  • 1883Василий Инсарский (1814 ј.чык.), орус бичиичи-мемуарист.
  • 1886Пётр Ткачёв (1844 ј.чык.), орус литературалык критик, публицист, революционный народничествоныҥ башчыларыныҥ бирӱзи.
  • 1904Митрофан Беляев (1836 ј.чык.), орус кӱӱлик издатель ле меценат.
  • 1904 — Фридрих фон Йолли]], немец врач (1844).
  • 1943Марина Раскова (1912 ј.чык.), совет лётчик-штурман, Советский Союзтыҥ Геройы болгон ӱй улустыҥ бирӱзи.
  • 1960 — Камю Альбер (1913 ј.чык.), француз бичиичи философ, Нобельдиҥ литературала сыйыныҥ лауреады (1957).
  • 1961Эрвин Шрёдингер[11] (1887 ј.чык.), австрий физик, Нобельдиҥ физикала сыйыныҥ лауреады (1933).
  • 1965Томас Стернз Элиот (род. 1888 ј.чык.), англо-американский поэт, Нобельдиҥ литературала сыйыныҥ лауреады (1948 ј.чык.).
  • 1995
    • Брукс Стивенс (1911 ј.чык.), мотоциклдер эткен инженер, «Harley-Davidson».
    • Валерий Носик (1940), актёр театр ла киноныҥ, Россияныҥ эл артисти.
  • 1996 — Кира Смирнова (1922 ј.чык.), пародист, романстар кожоҥчызы.
  • 2010
  • 2021
    • Мартинус Велтман (1931), нидерлан физик, Нобельдиҥ физикала сыйынҥ лауреады (1999). Нидерландский королевский билим академияныҥ турчызы (1980 ј.чык.).
    • Джонас Ньюбауэр (1981 ј.чык.), Классический тетрисле телекейлик чемпионаттыҥ 7 катап јеҥӱчили.
  • 2022Анатолий Куксов (1949 ј.чык.), совет футболист ле украин футбольный тренер.
  1. XX ле XXI чактарда григориан кӱнтизӱ юлиан кӱнтизӱни 13 кӱнге озолоп јат. Ӧскӧ чактарда григориан ла юлиан кӱнтизӱлерде ӧй башка эдип чотолот: чике эдип тоолоорго, окылу конвертер датла тузаланарга јараар.
  2. Старый стиль, 22 января, Новый стиль 4 февраля, суббота // Православный церковный календарь
  3. Дзержинский Ф.Э. Хронос.
  4. Кожедуб И.Н. Герои страны.
  5. У.Черчиль ТАСС.
  6. Рузвельт Ф.Д. ТАСС.
  7. Сталин И.В. ТАСС.
  8. Справка РИА новости. Дата обращения: чаган айдыҥ 9 кӱни, 2013. Архивировано кӱӱк айдыҥ 5 кӱни, 2013 јыл.
  9. Брайль Л. БРЭ
  10. Церетели З.К. Российская Академия художеств
  11. Шрёдингер Э. Южный Федеральный Университет