Јылу-Кӧл

Јылу-Кӧл
	Кӧл
Јылу-Кӧл
	орус. Джулукуль
	; Шапшал сыннаҥ кӧрзӧ
Морфометрия
Абсолют бийиги	2198,8 м
Кемјӱзи	10 × 3,5 км
Текши кеми	30,2 км²
Эҥ ле тереҥи	7 м
Бассейн
Кирген суу	Чолышман
Чыккан суу	Чолышман
Турган јери
	50°29′22″ с. ш. 89°42′22″ в. д.HGЯO
Ороон	Россия;
РФ субъекти	Алтай Республика
Аймак	Улаган аймак
	Јылу-Кӧл (Алтай Республика)
	Јылу-Кӧл (Алтай Республика)
Идентификаторлор
	ГСР: 13010100111115100000214
Медиафайлдар Викискладта

Јылу-Кӧл (орустап Джулукуль) — Россияда Алтай Республиканыҥ Улаган аймагында кӧлдӧриниҥ бирӱзи. ^[1] (Джулу-Куль^[2]) — Алтай деп корулу јерде (орустап Алтайский заповедник) јадат, тӱндӱк-кӱнбадыш келтейинде, Киндиктӱ-Кӧлдӧҥ ыраак јок. Кемиле Туулу Алтайда экинчи кӧл. Текши јери — 29,5^[3] км².

Этимологиязы[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Јылу — теплый, кӧл — озеро, Јылу-Кӧл — Теплое озеро.

Физико-географиялык темдектери[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Гидрологиязы[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Јылу-Кӧл Чолышман сууныҥ бажында, талайдыҥ кемјӱзинеҥ 2198,8 метрге бийик јерде, сын-тайгалардыҥ ортозында јадат^[2]. Кӧлдиҥ узуны — 10^[3] км, јалбагы — 3,5 км, текши јери — 30 км², эҥ ле тереҥи — 7 м^[3]. Кӧл моренно-подпрудный бӱдӱмдӱ. Јараттары јабыс, састып калган, кыскачак тундровый кайыҥла ӧлӧҥлј буркелген. Јылу-Кӧлдиҥ котловиназы Туулу Алтайда јебрен тоҥышты шиҥдеер ар-бӱткен лаборатория болуп јат.

Климады[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Улаган аймактыҥ климады кезем-континентал, Јакалай тӱндӱктиҥ јерине тӱҥдеген.

Аҥ-куштары ла ӧзӱмдери[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Јылу-Кӧл балыкла байлык^[3]. Бу кӧлдӧ кеткин куштар уйа базат, куштардыҥ базары (птичий базар) солун. Алтай ичинде јаҥыс ла мында бу ас туштайтан куштар бар: бакландар ла чайкалар. Алтай Республиканыҥ Кызыл бичигине^[4]. Айу, бӧрӱ, тӱлкӱ, јеекен, какай, албаа ла јӱзӱн-јӱӱр оок аҥдар јӱрет: јоонмойын, агас, кӧрӱк, суузар, тийиҥ ле о.ӧ.^[5]. кирген ас тоолу тындулар кӧлдиҥ јанында заповедникте база бар: тооргы, ак-кийик, ирбис, јуҥма ла о.ӧ.

Шиҥжӱ иш[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Экологиязы[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Литературазы[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Акимова Т. А., Злобина Т. И., Полунина О. Е. Достопримечательности Горного Алтая (орус.). — Барнаул: Пять плюс, 2008. — 232 с. — ISBN 978-5-9900731-8-0.

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи[тӱзедер | кодты тӱзедер]

Ајарулар[тӱзедер | кодты тӱзедер]

↑ Лист карты M-45-XVIII Кызыл-Хая. Масштаб: 1 : 200 000. Указать дату выпуска/состояния местности.
↑ ^2,0 ^2,1 Лист карты M-45-60. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1961 год. Издание 1964 г.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Ӱлекер:БСЭ1
↑ Красная книга Республики Алтай: животные / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 368 с. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный
↑ Торбоков Т. Алтайдыҥ аҥ-куштары. Звери и птицы Алтая. — Горно-Алтайск: АУ РА "Литературно-издательский Дом «Алтын-Туу», 2020

Тайантылар[тӱзедер | кодты тӱзедер]

[1] Лист карты M-45-XVIII Кызыл-Хая. Масштаб: 1 : 200 000. Указать дату выпуска/состояния местности.

[M-45-60-2] 2,0 ^2,1 Лист карты M-45-60. Масштаб: 1 : 100 000. Состояние местности на 1961 год. Издание 1964 г.

[бим-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 Ӱлекер:БСЭ1

[Кр_книга_животные_РА_2017-4] Красная книга Республики Алтай: животные / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 368 с. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный

[Торбоков_звери-5] Торбоков Т. Алтайдыҥ аҥ-куштары. Звери и птицы Алтая. — Горно-Алтайск: АУ РА "Литературно-издательский Дом «Алтын-Туу», 2020

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]