Белтирдиҥ јурт јеезези
Россияныҥ јурт јеезези | |
Белтирдиҥ јурт јеезези | |
---|---|
орустап Бельтирское сельское поселение | |
49°55′48″ с. ш. 88°36′15″ в. д.HGЯO | |
Эл-тергее | Россия |
Муниципал тӧзӧлмӧзи |
Алтай Республикада Кош-Агаш аймак |
Кирет | 2 јурт |
Тӧс јурт | Јаҥы Белтир |
Тӱӱкизи ле географиязы | |
Бийиги | |
• Эҥ кӧп | 1937[1] м |
• Эҥ азы | 1744[1] м |
Ойдиҥ поязы | MSK+7 |
Эл-јон | |
Эл-јонныҥ тоозы |
↗1375[2] кижи (2021)
|
Ук-калыктар |
казактар, телеҥиттер, алтайлар, орустар ла о.ӧ. |
Кудай јаҥы | христиан јаҥ, мусульмане-сунниты и другие |
Окылу тил | орус, алтай |
Тоолорлу идентификаторлор | |
МТТК-ныҥ коды | 84610405 |
Телефонныҥ коды | +7 38842 |
Почтаныҥ индекси | 649789 |
Кӧлӱктиҥ коды | 04 |
|
|
Официальный сайт | |
Белтирдиҥ јурт јеезези (орустап Бельтирское сельское поселение) — Россия Федерацияныҥ Алтай Республикада Кош-Агаш аймагында јурт јеезе. Администрациялык тӧс јер — Јаҥы Белтир јурт. «Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧптӧп, олорго келиштире статус ла гран-кыйулар тургузары» деп Алтай Республиканыҥ 2005 јылда чаган айдыҥ 13 кӱнинде чыккан Јасагы № 10-Р3 аайынча Белтирдиҥ јурт јеезезине статус ла гран-кыйулар тургузылган[3].
Географиязы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јурт јеезениҥ јери Туулу Алтайдыҥ тӱштӱк-кӱнчыгыш келтейинде, Эре-Чуйдыҥ чӧлинде, Актуруныҥ, Сайлугемниҥ, Ирбистӱниҥ сындарыныҥ ортозында јадат. Јаан суулардаҥ мында Чуйдыҥ суузы агат, кӧлдӧр куран, сыгын айларда јылый берет, састалган да јерлер кӧп. Бу јер калкалардыҥ гранына јуук. Чӧлдӧ агаштар каа-јаа ла јерде ӧзӧт, ӧлӧҥ кыска, тайа-јыралар, тегенектӱ тайалар, чӧлдиҥ чычырганазы тӱжӱм берет (орустап облепиха), кӧп саба бу сооко чыдажар агаш — ол тыт. Чуйдыҥ чӧлинде сӱреен кӧп кӧлдӧр, бого кеткин куштар кыска јайда учуп келип, уйа базат. Суугуштар, таркаттар, турналар ла о.ӧ. Ырак тайгаларында «Кызыл бичикке» кирген ас тоолу аҥдар бар: ирбис, јуҥма, јердиҥ текези. Бичикке кирбеген аҥ-кужы[4] — эликтер, марал аҥ, айу, бӧрӱ, тӱлкӱ, тарбаган, тооргы, ӧркӧ, агас…кезиги бийик кырларда, тайга-ташта, кезиги чӧлдӧ. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 1744—1937 метрге бийик[1].
Јурт јеезеге кирет
[тӱзедер | кодты тӱзедер]№ | Јон јаткан јер | Јон јаткан јердиҥ бӱдӱми | Эл-јонныҥ тоозы |
---|---|---|---|
1 | Јаҥы Белтир | јурт, администрациялык тӧс јер | ↗1248[5] кижи |
2 | Белтир | јурт | ↘77[5] кижи |
Эл-јон
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Эл-јонныҥ тоозы | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2010[6] | 2011[7] | 2012[8] | 2013[9] | 2014[10] | 2015[11] | 2016[12] | 2017[13] | 2018[14] | 2019[15] | 2020[16] | 2021[2] |
1267 | ↗1271 | ↗1282 | ↗1302 | ↗1313 | ↘1304 | ↗1325 | ↘1324 | ↗1336 | ↗1349 | ↗1361 | ↗1375 |
Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 1211 кижи болгон, олордыҥ телеҥиттер, казактар, алтайлар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[17].
Окылу тил: орус, алтай[18].
Инфраструктуразы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- Јурт јеезениҥ админстрациязы;
- Орто ӱредӱлӱ школ — 1 ;
- Балдардыҥ туразы — 1;
- Эмчилик — 2;
- Библиотека — 2;
- Стадион — 2;
- Магазин — 4.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
[тӱзедер | кодты тӱзедер]-
Чаган Узун сууныҥ бажы Чаган ла Талдура суулардыҥ бириккени
-
Талдура сууныҥ коолында Чуйда јерсилкиништеҥ улам табылган сейсмогенный оползень
Ајарулар
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Кош-Агачский район
- ↑ 2,0 2,1 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (орус.). Дата обращения: кандык айдыҥ 27 кӱни, 2021. Архивировано кӱӱк айдыҥ 2 кӱни, 2021 јыл.
- ↑ Закон Республики Алтай от 13 января 2005 года № 10-РЗ «Об образовании муниципальных образований, наделении соответствующим статусом и установлении их границ»
- ↑ Торбоков Т.Алтайдыҥ аҥ-куштары. Звери и птицы Алтая.-Горно-Алтайск: АУ РА ″Литературно-издательский Дом Алтын-Туу″, 2020
- ↑ 5,0 5,1 Оценка численности постоянного населения Республики Алтай по населённым пунктам за 2012-2016 годы . Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016 јыл.
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1 . Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай . Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года по муниципальным образованиям Республики Алтай
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов) . Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы . Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года . Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2015. Архивировано куран айдыҥ 6 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (орус.) (31 јаан изӱ ай 2017). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 26 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2019.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (орус.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Закон Республики Алтай от 3 марта 1993 года N 9-6 «О языках народов, проживающих на территории Республики Алтай» (с изменениями на 27 ноября 2020 года)