Тӧбӧлӧрдиҥ јурт јеезези
| Россияныҥ јурт јеезези | |
| Тӧбӧлӧрдиҥ јурт јеезези | |
|---|---|
орустап Тобелерское сельское поселение.jpg) | |
| 49°54′52″ с. ш. 88°47′30″ в. д.HGЯO | |
| Эл-тергее |
 Россия |
| Муниципал тӧзӧлмӧзи |
Алтай Республикада Кош-Агаш аймак |
| Кирет | 1 јурт |
| Тӧс јурт | Тӧбӧлӧр |
| Тӱӱкизи ле географиязы | |
| Бийиги | |
| • Эҥ кӧп | 1791[1] м |
| Ойдиҥ поязы | MSK+7 |
| Эл-јон | |
| Эл-јонныҥ тоозы |
↘875[2] кижи (2021)
|
| Ук-калыктар |
казактар, телеҥиттер, алтайлар, орустар ла о.ӧ. |
| Кудай јаҥы | христиан јаҥ, мусульмане-сунниты и другие |
| Окылу тил | орус, алтай |
| Тоолорлу идентификаторлор | |
| МТТК-ныҥ коды | 84610465 |
| Телефонныҥ коды | +7 38842 |
| Почтаныҥ индекси | 649777 |
| Кӧлӱктиҥ коды | 04 |
|
|
|
| Официальный сайт | |
 |
|
Тӧбӧлӧрдиҥ јурт јеезези (орустап Тобелерское сельское поселение) – Россия Федерацияныҥ Алтай Республикада Кош-Агаш аймагында јурт јеезе. Администрациялык тӧс јер – Тӧбӧлӧр. «Муниципал тӧзӧлмӧлӧрди јӧптӧп, олорго келиштире статус ла гран-кыйулар тургузары» деп Алтай Республиканыҥ 2005 јылда чаган айдыҥ 13 кӱнинде чыккан Јасагы № 10-Р3 аайынча Тӧбӧлӧрдиҥ јурт јеезезине статус ла гран-кыйулар тургузылган[3].
Географиязы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јурт јеезениҥ јери Туулу Алтайдыҥ тӱштӱк-кӱнчыгыш келтейинде, Эре-Чуйдыҥ чӧлинде, Актуруныҥ, Сайлугемниҥ, Ирбистӱниҥ сындарыныҥ ортозында јадат. Бу јер калкалардыҥ гранына јуук. Чӧлдӧ агаштар каа-јаа ла јерде ӧзӧт, ӧлӧҥ кыска, тайа-јыралар, тегенектӱ тайалар, чӧлдиҥ чычырганазы тӱжӱм берет (орустап облепиха), кӧп саба бу сооко чыдажар агаш — ол тыт. Чуйдыҥ чӧлинде сӱреен кӧп кӧлдӧр, бого кеткин куштар кыска јайда учуп келип, уйа базат. Суугуштар, таркаттар, турналар ла о.ӧ. Ырак тайгаларында «Кызыл бичикке» кирген ас тоолу аҥдар бар: ирбис, јуҥма, јердиҥ текези. Бичикке кирбеген аҥ кужы — эликтер, марал аҥ, айу, бӧрӱ, тӱлкӱ, тарбаган, тооргы, ӧркӧ, агас…кезиги бийик кырларда, тайга-ташта, кезиги чӧлдӧ. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 1791 метрге бийик[1].
Јурт јеезеге кирет
[тӱзедер | кодты тӱзедер]| № | Јон јаткан јер | Јон јаткан јердиҥ бӱдӱми | Эл-јонныҥ тоозы |
|---|---|---|---|
| 1 | Тӧбӧлӧр | јурт, административный тӧс јер | ↘875[2] кижи |
Эл-јон
[тӱзедер | кодты тӱзедер]| Эл-јонныҥ тоозы | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2010[4] | 2011[5] | 2012[6] | 2013[7] | 2014[8] | 2015[9] | 2016[10] | 2017[11] | 2018[12] | 2019[13] | 2020[14] | 2021[2] |
| 1058 | ↗1062 | ↘993 | ↗997 | ↘963 | ↗966 | ↘915 | ↘910 | ↗912 | ↗923 | ↘909 | ↘875 |
Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 1379 кижи болгон, олордыҥ телеҥиттер, казактар, алтайлар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[15].
Окылу тил: орус, алтай[16].
Инфраструктуразы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- Јурт јеезениҥ админстрациязы;
- Орто ӱредӱлӱ школ;
- Баштамы школ;
- Кӱӱлик сургал;
- Краевед музей;
- Јурттыҥ клубы;
- Эмчилик;
- Библиотека;
- Спортшкол;
- Стадион;
- Магазин;
- Турбаза.
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Ајарулар
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- ↑ 1,0 1,1 Тобелер
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2021 года (орус.). Дата обращения: кандык айдыҥ 27 кӱни, 2021. Архивировано кӱӱк айдыҥ 2 кӱни, 2021 јыл.
- ↑ Закон Республики Алтай от 13 января 2005 года № 10-РЗ «Об образовании муниципальных образований, наделении соответствующим статусом и установлении их границ»
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай. Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения на 1 января 2012 года по муниципальным образованиям Республики Алтай
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов). Дата обращения: кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 16 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы. Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. Дата обращения: куран айдыҥ 6 кӱни, 2015. Архивировано куран айдыҥ 6 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (орус.) (31 јаан изӱ ай 2017). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2017 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 25 кӱни, 2018. Архивировано јаан изӱ айдыҥ 26 кӱни, 2018 јыл.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года (орус.). Дата обращения: јаан изӱ айдыҥ 31 кӱни, 2019.
- ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года (орус.). Дата обращения: ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020. Архивировано ӱлӱрген айдыҥ 17 кӱни, 2020 јыл.
- ↑ Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Закон Республики Алтай от 3 марта 1993 года N 9-6 «О языках народов, проживающих на территории Республики Алтай» (с изменениями на 27 ноября 2020 года)
Тайантылар
[тӱзедер | кодты тӱзедер] Кош-Агаш аймактыҥ муниципал тӧзӧлмӧлӧри | |||
|---|---|---|---|
.png) |  | ||
Кош-Агаш аймактыҥ јон јаткан јерлери | |||
|---|---|---|---|
| Аймактыҥ тӧс јери: Кош-Агаш јурт | | |