Еркинова, Римма Михайловна

Римма Михайловна Еркинова

Еркинова Римма Михайловна — кеендик билимдердиҥ кандидады, Алтай Республикада А.В. Анохинниҥ адыла адалган Национал музейдиҥ башкараачызы. Барнаулдагы Алтайский госуниверситетте, кеендик јанынаҥ факультетте ӱренген. Россияныҥ музейлериниҥ Союзыныҥ Совет представителейиниҥ турчызы.

Биографиязы

Еркинова Римма Михайловна Оҥдой аймакта Бичиктӱ-Боом јуртта 1957 јылда айдыҥ кӱнинде чыккан. Адазы, Еркинов Михаил Толоевич (алтай ады Такай, Бичиктӱ-Боом јуртта чыккан, 1920—1959) ле энези, Течинова Чычак Течиновна (Јоло јуртта чыккан, 1916—2004) јажына ла Бичиктӱ-Боом јуртта јадып, беш балазын чыдадып, колхозто иштеген. Еркинов Такай Толоевич Ада-Тӧрӧл учун Улу јууныҥ туружаачызы, 1941 јылда јаҥар айда шыркаладып, Спасск деп станцияда фронт јанында эвакогоспитальда эмденген. Калининский фронттыҥ 256-чы стрелковый дивизиязында 1941 јылдаҥ ала јуулашкан. 1943 јылда Москва учун канду јууда тартышкан, јуунаҥ јаан шыркалу болгон учун јанган. «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941–1945 гг.» деп медальла кайралдартан. 1957 јылда шыркаларынаҥ улам божогон, 37 јашту болгон. Римма Михайловнаныҥ тӧӧрӧӧндӧтинеҥ тӧрт таайы јууда турушкан, экӱзи кайра јанбаган. Адазыныҥ 18 јашту карындажы бу јууда 1943 јылда сурузы јок калган. Риманыҥ энези, Чычак Течиновна, оору ӧбӧгӧнин кичееп, балдарын чыдадып, Карл Маркстыҥ адыла адалган колхозто иштеген. Кызычак эки эјези Юля ла Оля, эки аказы Александр ла Иванла кожо эҥ кичинеги болуп, нак биледе чыдаган. Бичиктӱ-Боом јуртта баштамы школдо 4 классты божодып, эки јыл Караголдыҥ школында ӱренгенеле, Областной национальный школды ( эмдиги В.К.Плакастыҥ адыла адалган республикан гимназия)1974 јылда божоткон. Бир канча ӧйгӧ колхозто иштейле, Барнаулда Алтайский государственный университеттиҥ тӱӱкилик факультединде ӱренген. Майма јуртта орто ӱредӱлӱ школдо тӱӱкиниҥ ӱредӱчизи болуп иштейле, Алтай кырайдыҥ Всероссийское общество охраны памятников деп биригӱзиниҥ Горно-Алтайскта бӧлӱгинде иштеген. 1987 јылдаҥ ала А.В.Анохинниҥ адыла адалган эл музейинде башкараачы болуп иштейт.

Ижи

Римма Михайловна 1989 јылдаҥ ала 30 јылдаҥ артык Алтай Республикада А.В.Анохинниҥ адыла адалган Национал музейдиҥ башкараачызы болуп иштей. Бу музей Россияда ла Туулу Алтайда эҥ ле озогы музейлердиҥ бирӱзи. 1993 јылдаҥ ала ол јаан ӱлекерлер «Развитие и сохранение и искусства Россия Федерацияныҥ культурзы ла кеендигин корулап, ӧзӱм алындырары, Россияныҥ Культуразы» («Музейлердиҥ фондтоыныҥ јеткерленбези» ӱлекер, «Камдар атрибутиказын орныктырары», «Г.И. Чорос-Гуркинниҥ графикалык энчизин орныктырары»). * 2003 јылдаҥ ала – республиканыҥ билим-шиҥжӱ программаларында «Алтай Республикада социально-экономикалык ла культурно-тӱӱкилик ӧзӱмди билим јанынаҥ тыҥыдары», онойдо ок республикан ла ведомственный ууламјылу программаларда: «Алтай Республиканыҥ Культуразы», «Алтай тилди чеберлеп ӧҥжидери», «Алтай Республиканыҥ материальный эмес энчизин чеберлеп ӧҥжидери» — тургузарын башкарып, олорды јӱрӱмге кийдирери јанынаҥ ишти башкарган .

Россияныҥ калаларында ла кыйу ажыра ороондордо кӧрӱлерди ӧткӱрген: «Алтай јаҥжыккан кийим» (Япония. Токио, 1993); «Алтай – ӧйлӧрдиҥ колбузы», Алтай Арасейге киргениниҥ 240 јылдыгына учурлай - Государственный музей народов Востока (Москва. Павлов-Халан, Николай Николаевич); ар-бӱткендик объекттердиҥ презентациязы «Алтай алтын кырлар» ЮНЕСКО-ныҥ штаб-квартиразында (Париж, 2005); «Јебрен Алтай» Российский этнографический музеейле кожо, Алтай Арасейге киргениниҥ 240 јылдыгына учурлай - Государственный Исторический Музей (Москва, 2006); «Сибирдеги миф. Јеристиҥ ӱни» (Омск, 2005) о.ӧ.

Алтай Республиканыҥ аймактарында Национал музейдиҥ филиалдары ачылган: Кан-Оозы аймакта Мӧндур-Соккон јуртта (1993), Кош-Агаш аймактыҥ Јаҥы-Аул (2003), Чамал аймакта Онос јуртта Г.И. Чорос-Гуркинниҥ музей-јурты (2006), Чой аймакта Паспауул јуртта Музей алтай кайчы Н.У. Улагашевтиҥ музеи (2010).

И.И. Шишкинниҥ ӱренчиги ле Петербургский Академия художествта ӱренген јарлу алтай јурукчы Григорий Иванович Чорос-Гуркинниҥ озогы јуртында (Музей-усадьба) музейди орныктырар иштер Р.М.Еркинованыҥ концепциязыла ӧткӱрилет.

Римма Михайловна музейде билим-шиҥжӱ иштерге јаан ајару эдет. Кеендик билимдердиҥ кандидады болуп, ол јӱстеҥ артык билим статьялар бичиген. 2003 – 2004 јылдарда Р.М. Еркинованыҥ шылтуузында музейдиҥ туразыныҥ реконструкциязы јанынаҥ ӱлекер јӧптӧлгӧн.

2011 јылда ого Тӧрӧлистиҥ тӱӱкиде учурлу улустары керегинде, Россия тергеениҥ ӧзӱминде јаан учурлу болгонын, олордыҥ эткен керектери ле јӱрӱми керегинде эземди орныктырар иштери учун, «Александр Невский» (за музейный мемориальный проект «Создание музея-усадьбы Г.И. Чорос-Гуркина в с. Анос Чемальского района Республики Алтай) деп Текшироссийский историко-литературный сый берилген.

Еркинова Р.М. Сибирде коллегаларыла, Россияныҥ региондорында коллегаларыла улай јолугып, профессионал кӧрӱмин элбедип, Россия музейлериниҥ Биригӱзиниҥ ле РФ культураныҥ Министерствозыныҥ ӧткӱрип турган практикалык семинарларында туружат.

Кайралдары

• Алтай Республиканыҥ Эл Курултайыныҥ кӱндӱлӱ грамотазы (1996);
• «Алтай Республиканыҥ культуразыныҥ кӱндӱлӱ ишчизи»;
• Алтай Республиканыҥ Башкарузыныҥ кӱндӱлӱ грамотазы (1998);
• «Александр Невский» деп Текшироссийский тӱӱки-литературалык сый (2011);
• «Культурада једимдери учун» тӧшкӧ тагынар темдек (2000);
• Риммы Михайловнаныҥ јуругы республикан Доска почетага кирген;
• «Россия Федерацияныҥ культуразыныҥ кӱндӱлӱ ишчизи» (2014).