Кемчик

јурт
Кемчик
51°27′25″ с. ш. 86°14′48″ в. д.
Эл-тергее:	Россия
Федерацияныҥ тергеези:	Алтай Республика
Муниципал аймак:	Чамал аймак
Јурт јеезе:	Эликманардыҥ јј
Тӱӱкизи ле географиязы
Бийиги:	м
Климады:	орто-континентал
Ойдиҥ поязы:	UTC+7:00
Эл-јон
Эл-јонныҥ тоозы:	кижи (2016)
Ук-калыктары:
Окылу тил:	орус, алтай
Тоолорлу идентификаторлор
Телефонныҥ коды:	+7 38841
Почтаныҥ индекси:	649220
ОКАТО-ныҥ коды:	84 243 855 002
ОКТМО-ныҥ коды:	84 643 455 106

Кемчик (орустап ) јурт Россияда Алтай Республиканыҥ Чамал аймагында Эликманардыҥ јурт јеезезине кирет.

Этимологиязы

Кемчик орустап от тувинского речной.

Физико-географиялык темдектери

Географиязы

Јурт Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк-кӱнчыгыш јанында. Кыш мында јымжак, тыҥ ла сооктор јок, кар калыҥ тӱжет. Јай јылу, изӱ кӱндерлӱ, кей чыкту. Айы-кӱни јылу, кырлары ыжык, ичпек учун мында маала-ажы база јакшы бӱдет. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 428 метрге бийик.

Климады

Климады орто-континентал. Ортојылдык температура — +4,4 градус, кейдиҥ чыгы — 66,6 % , салкынныҥ тӱргени — 1,4 метр\секундка. 163 кӱн јылда фён-салкын согот. Кыш бу јерлерде јымжак, карлу, тыҥ сооктор јок болот. Ортојылдык температура +3,0 °С градус кире болот, кейдиҥ чыгы 66,1 процент, ортојылдык кеми 855 мм. Салкынныҥ ортојылдык тӱргени 2,4 м/с. 15 м/с тӱрген салкынду кӱндер 6,3.Јай тыҥ ла изӱ эмес, ортоайлык температура +30 градуска јетпейт, эҥ ле изӱ кӱн +34 °С, эҥ ле соок кӱнде −40 °С. Соокторлу кӱндер 18.05/27.07. Соок јок кӱндер 131. Јердиҥ ортојылдык температуразы 3 °С.

Аҥ-куштары

Аймактыҥ јерлери аҥ-кушла байлык. Тӱлкӱ, кӧрӱк, јоонмойын, сыгырган, какай, тийиҥ, јараа, сарас, ӧркӧ, момон, кумдус, киш, койон агаш аразында, јалаҥдарда јӱрет.

Казыр аҥдардаҥ айу, бӧрӱ, јеекен. Аҥдар астаганы учун Алтай Республиканыҥ «Кызыл бичигине» киргендери тооргы, маны, кочкор. Оок куштардаҥ кӱӱле, кӱӱк, талаҥ-келеҥ, ӱренчи, чымдык, торко-сары (орустап иволга), томыртка, тоорчык, топтонок (орустап свиристель), тейлеген, таралјы (орустап сойка), теке-мӱӱс (орустап чибис). Сууларда чараган, сӧлӧм, чабак деп балыктар јӱрет.

Ӧзӱмдери

Айландыра кырлар койу агашка бӱркеткен: аспак, кайыҥ, мӧш, карагай, јойгон, тал, каргана, беле, толоно ло о.ӧ. Јайгыда мешке, кӧжнӧ, јӱзӱн-јӱӱр јиилектер, кузук толо ӧзӧт. Ӧлӧҥ, чечектер, тайалар, кӱске јетире кӧс сӱӱндирип јайылат: каргана, тал, толоно, арчын, балан, ийт-тумчук, бороҥот, табылгы, адарткы, бастый, буланат, јеҥес, јоҥјолой, јаргак ӧлӧҥ, јыдунак, јыоан чечек, ийт-таман, јыракы-ӧлӧҥ, ийт-тырмак, калаш-чечек, кыйгак ӧлӧҥ, кӧгӧзин, кылганак, кымыскайак, кулун-чечек, кулузын. Алтай Республиканыҥ «Кызыл бичигине» кирген ӧзӱмдер алтын тазыл ла кызыл тазыл.

Јери ле јолдоры

Эликманардаҥ ырак јок, тегин грунт јол.

Кемчик јурттаҥ ала ӧскӧ јурттарга јетире
Аймактыҥ тӧс јери Чамал	30 км
Республикан тӧс кала Улалу	км, 340 км
Јаш-Тураныҥ темир јолыныҥ вокзалы	км, 360 км
Тергеениҥ тӧс калазы Москва	4000 км
Чуйдыҥ трагы (Р-256) 514,5 км-деҥ	км
Чуйдыҥ трагы (Р-256) 610,8 км-деҥ	км

Тӱӱкизи

Јурт 1860 јылдарда тӧзӧлгӧн. Чамал ичинде орус миссионерлер алтай улусты креске тӱжӱрип, православный кудай јаҥына кийдирип, школдор ачып, јурттар тӧзӧп турган ӧй. 1922 јылда Алтайда 24 волостьты бириктирип, 9 аймак эткен. Кемчик јурт Чамал аймакка кирген.

Ук-калыктары

Алтайлар јуртайт.

Инфраструктуразы

Бастыра инфраструктурный обьекттер Эликманардыҥ јурт јеезезинде.

Экономиказы

Таҥынаҥ ээлемдер. Јылкы, соок тумчукту ла оок мал азыраары. Туризм.

Кереестер

Археологиялык

• Јебрен корум (720,721,722);
• Ташта јурамалдар (703,702).

Ар-бӱткендик

• Байлу туу (..);
• Аржан суу (..).

Скобканыҥ ичинде кереестиҥ аҥылу темдек-тоозы кӧргӱзилген «Кереестердиҥ текши тоозы» деп бичикте.