Улалушка
| Јурт | |
| Улалушка | |
|---|---|
| орустап Улалушка | |
| 51°56′35″ с. ш. 86°05′05″ в. д.HGЯO | |
| Эл-тергее |
 Россия |
| Федерацияныҥ субъекты | Алтай Республика |
| Муниципал аймак | Майма |
| Јурт јеезе | Кызыл-Ӧзӧктиҥ |
| Тӱӱкизи ле географиязы | |
| Бийиги | 433[1] м |
| Климады | орто-континентал |
| Ойдиҥ поязы | UTC+7:00 |
| Эл-јонныҥ тоозы | |
| Эл-јонныҥ тоозы | →9[2] кижи (2016) |
| Ук-калыктар | орустар 100 %[3] |
| Окылу тил | алтай, орус |
| Тоолорлу идентификаторлор | |
| Телефонныҥ коды | +7 38841 |
| Почтаныҥ индекси | 649100 |
| АТТК-ныҥ коды | 84215825006 |
| МТТК-ныҥ коды | 84615425116 |
|
|
|
.svg)
Улалушка (орустап Улалушка) јурт Россияда Алтай Республиканыҥ Майма аймагында Кызыл-Ӧзӧктиҥ јурт јеезезине кирет.
Этимологиязы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Улалу сууныҥ јарадында учун, мынайда адалган.
Физико-географиялык темдектери
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јурт Туулу Алтайдыҥ тӱндӱк-кӱнбадыш келтейинде, Улалу сууныҥ јарадында, Горно-Алтайск кала ла аймактыҥ тӧс јурты Кызыл-Ӧзӧктиҥ ортозында турат. Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 433 метрге бийик[1].
Климады
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Климады орто-континентал. Тӱштӱк аймактарга кӧрӧ климат јымжак, кыш карлу болот, јер тыҥ тоҥбойт. Кейдиҥ ортојылдык температуразы +1,0 °С, изӱ кӱндердиҥ температуразыныҥ ӱстӱги бажы +36 °С, эҥ ле соок температураныҥ алтыгы учы −49 °С, јердиҥ ортојылдык температуразы +2 °С, јыл ичинде калганчы соок кӱн ле баштапкы соок кӱн 24.05/17.09, јыл ичинде соок јок кӱндердиҥ тоозы 116, јут-чыктыҥ кеми бир јылга 711 мм, салкынныҥ ортојылдык тӱргени 1,7, тыҥ салкынду кӱндердиҥ тоозы 9,1 (15 м/с тӱрген салкынду)[4].
Аҥ-куштары
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Кала ла Кызыл-Ӧзӧктиҥ ортозы кӧп кӧӧликтер, улустар јӱрӱжер јер. Ондый да болзо коштой кырларда, аралда куштар ла оок айычактар бар: јоонмойын, кӱжӱл, койон, агас, ӧркӧ, сууда јӱрер кумдус, куштар: саҥыскан, каргаа, кӧктӧш, кызылтӧш, боробыйак, јелечи, јалбагай, кӱӱле ле о.ӧ.
Ӧзӱмдери
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Бийиктей кырларда кӧп сабазы тыт, чиби, јойгон, кайыҥ агаш ӧзӧт[5], суулардыҥ коолында јодро, тал, тайа, беле, ыргай, каргана, чычрана јайылган, элбек чӧл-јалаҥдарда мешке,јердиҥ јиилеги, уйкӧс, бороҥот, кызылгат, јодро. «Алтай Респубдиканыҥ Кызыл бичигине» кирген ӧзӱмдер: кызыл тазыл, алтын тазыл, марал чечек[6]. Сас јанында тайа, јыраа, тал, кӧгӧзин, кыйгак ӧлӧҥ.
Јери ле јолдоры
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јуртта 1 ором: тӧс ором. Јурт Горно-Алтайск ла Кызыл-Ӧзӧктиҥ ортозында.
| Улалушка јурттаҥ ала ӧскӧ јурттарга јетире | |
| Администрациялык тӧс јер Кызыл-Ӧзӧк | 18 км |
| Аймактыҥ тӧс јери Майма | 20 км |
| Республикан тӧс кала Улалу | 10 км |
| Јаш-Тураныҥ темир јолыныҥ вокзалы | 110 км |
| Тергеениҥ тӧс калазы Москва | 3800 км |
| Чуйдыҥ трагы (Р-256) 435,7 км-деҥ | 19 км |
Тӱӱкизи
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јурт 2000 јылдарда тӧзӧлгӧн.
Эл-јон
[тӱзедер | кодты тӱзедер]| Эл-јонныҥ тоозы | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2008[7] | 2009[7] | 2010[8] | 2011[9] | 2012[9] | 2013[9] | 2014[10] | 2015[11] | 2016[2] |
| 6 | →6 | ↗11 | →11 | →11 | ↘10 | →10 | ↘9 | →9 |
Ук-калыктары
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јуртта 2002 јылдыҥ тооалыжы аайынча 15 кижи болгон, олордыҥ 100 % орустар ла оноҥ до ӧскӧ укту улус болгон[3].
Инфраструктуразы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Бастыра инфраструктуралык обьекттер Кызыл-Ӧзӧктӧ.
Экономиказы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јаан ээлемдер јуртта јок. Кажы ла биле таҥынаҥ ээлемдӱ. Мал азыраары. Адару тӱдары. Маала салары. Туризм.
Кереестер
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Тӱӱкилик
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Ар-бӱткендик
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- Бабырган туу (39)[14];
- Кызыл-Ӧзӧктӧ Аржан суу(48)[14] .
Скобканыҥ ичинде кереестиҥ аҥылу темдек-тоозы кӧргӱзилген «Кереестердиҥ текши тоозы» деп бичикте[14].
Јуруктардыҥ кӧмзӧзи
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Јарлу улузы
[тӱзедер | кодты тӱзедер]Ајарулар
[тӱзедер | кодты тӱзедер]- ↑ 1,0 1,1 Улалушка
- ↑ 2,0 2,1 Оценка численности постоянного населения Республики Алтай по населённым пунктам за 2012-2016 годы. Дата обращения: кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016. Архивировано кандык айдыҥ 21 кӱни, 2016 јыл.
- ↑ 3,0 3,1 Коряков Ю. Б. База данных «Этно-языковой состав населённых пунктов России».
- ↑ Майма. Климат[1]
- ↑ Торбоков Т. Алтайдыҥ ӧзӱмдери. Растения Алтая. — Горно-Алтайск: АУ РА "Литературно-издательский Дом «Алтын-Туу», 2020.
- ↑ Красная книга Республики Алтай: растения / Горно-Алтайский гос. ун-т. СО РАН. Центральный сиб. бот. сад. Горно-Алтайский бот. сад. — 3-е изд., перераб. и доп. — Горно-Алтайск: ГАГУ, 2017. — 267 с.: ил. — Библиогр.: с. 233—256. — ISBN 978-5-93809-086-6. — Текст: электронный
- ↑ 7,0 7,1 Майминский район. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Численность и размещение населения. Итоги всероссийской переписи населения 2010 года по Республике Алтай. Том 1. Дата обращения: кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014. Архивировано кандык айдыҥ 15 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Оценка численности постоянного населения на 1 января 2013 года по населённым пунктам Республики Алтай. Дата обращения: сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013. Архивировано сыгын айдыҥ 21 кӱни, 2013 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам за 2012-2014 годы. Дата обращения: кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014. Архивировано кичӱ изӱ айдыҥ 11 кӱни, 2014 јыл.
- ↑ Оценка численности постоянного населения по населённым пунктам Республики Алтай за 2011-2014 годы. Дата обращения: кандык айдыҥ 16 кӱни, 2015. Архивировано кандык айдыҥ 16 кӱни, 2015 јыл.
- ↑ Решение Исполнительного Комитета Совета народных депутатов Горно-Алтайской автономной области «Об отнесении недвижимых памятников истории и культуры к категории памятников местного значения» от 16.10.1989 г. № 348 (недоступная ссылка). Дата обращения: 1610031521. Архивировано 1610213696.
- ↑ Archive copy (недоступная ссылка). Дата обращения: 1603985879. Архивировано кӱчӱрген айдыҥ 19 кӱни, 8406 јыл.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Ойношев В. П., Урбанова С. Е. Свод обьектов культурного наследия Республики Алтай. — Горно-Алтайск: АУ РА «АКИН РА», 2013.
Тайантылар
[тӱзедер | кодты тӱзедер] Майма аймактыҥ јон јаткан јерлери | |||
|---|---|---|---|
.jpg) | Аймактыҥ тӧс јери: Майма јурт |  | |