Чуй-Оозы

Јурт
Чуй-Оозы
орустап Чуйозы
Чуй-Оозы
50°24′18″ с. ш. 86°42′02″ в. д.
Эл-тергее	Россия
Федерацияныҥ субъекты	Алтай Республика
Муниципал аймак	Оҥдой
Јурт јеезе	Ийинниҥ
Тӱӱкизи ле географиязы
Бийиги	766 м
Климады	орто-континентал
Ойдиҥ поязы	UTC+7:00
Эл-јонныҥ тоозы
Эл-јонныҥ тоозы	0 кижи (2016)
Окылу тил	алтай, орус
Тоолорлу идентификаторлор
АТТК-ныҥ коды	84220820008
МТТК-ныҥ коды	84620420131
Номер в ГКГН	0781877
Чуй-Оозы Москва Чуй-Оозы (Алтай Республика) Улалу Чуй-Оозы
Медиафайлдар Викискладта

Чуй-Оозы (орустап Чуйозы) јурт Россияда Алтай Республиканыҥ Оҥдой аймагында Ийинниҥ јурт јеезезине кирет.

Этимологиязы

Чуй-Оозы — Чуйдыҥ орустап устье реки Чуи.

Физико-географиялык темдектери

Географиязы

Бу јурт Алтай Республиканыҥ ортозында, Јал-Мӧҥкӱниҥ, Теректиниҥ, Ӱч-Эҥмектиҥ сындарыныҥ эдегинде, Чуйдыҥ суузы ла Кадынныҥ бириккенинде 2 км јуукта турат.

Талайдыҥ кемјӱзинеҥ 766 метрге бийик (јанында Ийин јурттыҥ кемине кӧрӧ).

Климады

Климады орто-континентал. Кейдиҥ ортојылдык температуразы −4,2 °С, изӱ кӱндердиҥ температуразыныҥ ӱстӱги бажы +36 °С, эҥ ле соок температураныҥ алтыгы учы −54 °С, јердиҥ ортојылдык температуразы 0 °С, јыл ичинде калганчы соок кӱн ле баштапкы соок кӱн 02.06/30.08, јыл ичинде соок јок кӱндердиҥ тоозы 87, јут-чыктыҥ кеми бир јылга 345 мм, салкынныҥ ортојылдык тӱргени 1 м/с, тыҥ салкынду кӱндердиҥ тоозы 13,1 (15 м/с тӱрген салкынду).

Аҥ-куштары

Тайгалары аҥдык јер, айу, бӧрӱ, тӱлкӱ, киш, тийиҥ, койон ло јӱзӱн-јӱӱр оок аҥдар јӱрет. Куштардаҥ мында чай, кӱртӱк, ӱкӱ, мечиртке, мӱркӱт, карчага, тейлеген, торлоо, бӧднӧ, кӱӱк ле о.ӧ. бар. Сууларда балыктаҥ чортон, чараган, бел, ускуч, јылмай, тоозы кезем астаган да болзо, је бар. Алтай республиканыҥ «Кызыл бичикке» кирген куштары: ала ылаачын (орустап балобан), боро ылаачын (орустап кречет), мечиртке (орустап сова), ылаачын (орустап сапсан).

Ӧзӱмдери

Айландыра ӧскӧн агаштардыҥ кӧп нургуны карагай, јойгон агаш. Суујакалай чиби, тал, каргана, кайыҥ агаштар ӧзӧт, бийиктей тытла кожо мӧш ӧзӧт. Тайга -тажы јиилектӱ, бороҥот, уйкӧс, тийиҥкат, кызылгат, тайабаш, калба, кӧжнӧ дӧ кӧп ӧзӧт.

Чыкту ла кӧлӧткӧлӧй јерде ӧлӧҥ бийик болуп ӧзӧт, комургай, кулузын, кылбыш, башка-башка чечектер: буланат, балузын, быркырууш, саргай, кандык, кӱӱктаман, кӱнкајы ла о.ӧ. «Алтай Республиканыҥ Кызыл бичигине» кирген ӧзӱмдер кӧп, олордыҥ тоозында: арчын, алтын тазыл, марал чечек, кызыл тазыл ла о.ӧ..

Јери ле јолдоры

Јурт «Чуйдыҥ трагы» Р-256 деп федерал кӧӧлик јолдыҥ јанында турат. Јакалай јолдор.

Чуй-Оозы јурттаҥ ала ӧскӧ јурттарга јетире
Администрациялык тӧс јер Ийин	11 км
Аймактыҥ тӧс јери Оҥдой	85 км
Республикан тӧс кала Улалу	280 км
Јаш-Тураныҥ темир јолыныҥ вокзалы	370 км
Тергеениҥ тӧс калазы Москва	4000 км
Чуйдыҥ трагы (Р-256) 714,5 км-деҥ	0 км

Тӱӱкизи

Јурт 2010 јылда тӧзӧлип, 2013 јылда «Чуй-Оозы» деп окылу атту боло берген.

Эл-јон

Эл-јонныҥ тоозы
2010	2011	2012	2013	2014	2015	2016
0	→0	→0	→0	→0	→0	→0

Эл-јонныҥ тоозы
2016
0

Инфраструктуразы

• Музей;
• Ашкана;
• Туристтерле иштеер дер;
• Конор тура.

Экономиказы

Туризм. Мал азыраары. Таҥынаҥ ээлем.

Кереестер

Археологиялык

• Јебрен корумдар (1023, 1090);
• Чуй-Оозынаҥ ыраак јок «Калбак-Таш» комплекс.

Ар-бӱткендик

• Кадрин туу;
• Аржан суу (893);
• Кадын ла Чуйдыҥ бириккени.

Скобканыҥ ичинде кереестиҥ аҥылу темдек-тоозы кӧргӱзилген «Кереестердиҥ текши тоозы» деп бичикте.

Јуруктардыҥ кӧмзӧзи

• 
  Чуй ла Кадынныҥ бириккенинде
• 
  Кадын ла Чуйдыҥ бириккени
• 
  Чуй ла Кадын
• 
  Чуйдыҥ трагы рядом Чуй ла Кадын бириккенинде
• 
  Природно-хозяйственный парк «Чуй-Оозы»
• 
  Чуя-Озы

Долина реки Катунь

Тайантылар

• Окылу сайт «Оҥдой аймак»